راهنمای جامع انتخاب لرزه‌گیر برای تجهیزات تهویه مطبوع: روش‌های استاندارد ASHRAE
کنترل ارتعاشات در تجهیزات تهویه مطبوع یکی از جنبه‌های حیاتی در طراحی تأسیسات ساختمانی است. ارتعاشات کنترل‌نشده می‌توانند به سازه‌های ساختمانی آسیب برسانند، تجهیزات حساس را مختل کنند و آسایش ساکنان، به‌ویژه در مکان‌های حساس مانند بیمارستان‌ها، را به خطر بیندازند. در این مقاله، به بررسی نحوه انتخاب صحیح لرزه‌گیر برای تجهیزات تهویه مطبوع بر اساس استانداردهای ASHRAE می‌پردازیم.
چرا کنترل ارتعاشات در تجهیزات تهویه مطبوع مهم است؟
ارتعاشات ناشی از تجهیزات تهویه مطبوع مانند هواسازها، برج‌های خنک‌کننده و پمپ‌ها می‌توانند مشکلات زیر را ایجاد کنند:
- آسیب به سازه و تجهیزات حساس: ارتعاشات می‌توانند به المان‌های سازه‌ای یا دستگاه‌های حساس الکترونیکی در ساختمان آسیب برسانند.
- اختلال در آسایش ساکنان: در مکان‌های حساس مانند بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها یا مراکز داده، ارتعاشات می‌توانند آرامش و عملکرد کاربران را مختل کنند.
برای جلوگیری از این مشکلات، از لرزه‌گیرها استفاده می‌شود که ارتعاشات را ایزوله کرده و انتقال آن‌ها به سازه را کاهش می‌دهند. انتخاب نادرست لرزه‌گیر می‌تواند کارایی سیستم را کاهش داده و ارتعاشات را به ساختمان منتقل کند. در ادامه، مراحل انتخاب لرزه‌گیر به روش استاندارد ASHRAE توضیح داده می‌شود.
مراحل انتخاب لرزه‌گیر برای تجهیزات تهویه مطبوع
1. تعیین درصد انتقال (Transmission)
درصد انتقال نشان‌دهنده میزان نیروی ارتعاشی است که از تجهیزات تهویه مطبوع به سازه منتقل می‌شود. این کمیت بر اساس کاربری فضا تعیین می‌شود:
- فضاهای بسیار حساس (مانند مراکز داده یا آزمایشگاه‌ها): درصد انتقال 2 تا 3 درصد.
- بیمارستان‌ها و مراکز درمانی: درصد انتقال حدود 5 درصد.
- فضاهای غیرحساس (مانند انبارها): درصد انتقال تا 10 درصد.
ایده‌آل‌ترین حالت، درصد انتقال صفر است، اما این در عمل غیرممکن است. حتی پیشرفته‌ترین لرزه‌گیرها تنها می‌توانند انتقال را به حداقل برسانند.
2. تعیین سرعت دوران تجهیزات
سرعت دوران تجهیزات (بر حسب دور بر دقیقه یا RPM) یکی از عوامل کلیدی در انتخاب لرزه‌گیر است. اگر تجهیزات شامل چندین جزء با سرعت‌های مختلف باشند، باید بالاترین سرعت را برای محاسبات در نظر گرفت، زیرا ایزوله کردن بالاترین سرعت، سایر سرعت‌ها را نیز پوشش می‌دهد.
3. محاسبه تغییر شکل استاتیکی (Static Deflection)
پس از تعیین درصد انتقال و سرعت دوران، از جدول 1 ASHRAE برای محاسبه تغییر شکل استاتیکی (Static Deflection) لرزه‌گیر استفاده می‌شود. این جدول میزان تغییر شکل موردنیاز لرزه‌گیر (بر حسب اینچ) را بر اساس سرعت دوران و درصد انتقال ارائه می‌دهد.
4. انتخاب نوع لرزه‌گیر
پس از محاسبه تغییر شکل استاتیکی، نوع لرزه‌گیر و پایه مناسب از جدول 2 ASHRAE انتخاب می‌شود. این جدول بر اساس نوع تجهیزات، سرعت دوران و فاصله تجهیزات از سطح زمین، نوع لرزه‌گیر و پایه را مشخص می‌کند.
انواع لرزه‌گیر:
- نوع 1: لرزه‌گیر لاستیکی ساده
- نوع 2: لرزه‌گیر لاستیکی دوبل
- نوع 3: لرزه‌گیر لاستیکی تقویت‌شده
- نوع 4: لرزه‌گیر فنری
انواع پایه:
- A: ایزولاسیون مستقیم (بدون پایه)
- B: پایه بتنی
- C: پایه فلزی
5. انتخاب لرزه‌گیر از کاتالوگ
با داشتن تغییر شکل استاتیکی و نوع لرزه‌گیر، می‌توانید از کاتالوگ تولیدکننده، مدل مناسب را انتخاب کنید. کاتالوگ‌ها معمولاً مشخصات فنی مانند ظرفیت بار، تغییر شکل و نوع لرزه‌گیر را ارائه می‌دهند.
مثال عملی: انتخاب لرزه‌گیر برای برج خنک‌کننده
فرض کنید یک برج خنک‌کننده با سرعت گردش فن 800 RPM روی پایه‌ای به ارتفاع 1 متر در پشت‌بام یک بیمارستان نصب شده است. مراحل انتخاب لرزه‌گیر به شرح زیر است:
- تعیین درصد انتقال: با توجه به کاربری بیمارستان، درصد انتقال را 5% در نظر می‌گیریم.
- محاسبه تغییر شکل استاتیکی: از جدول 1، برای سرعت 800 RPM و درصد انتقال 5%، مقدار تغییر شکل استاتیکی 2.1 اینچ به دست می‌آید.
- انتخاب نوع لرزه‌گیر: از جدول 2، برای برج خنک‌کننده با سرعت بیش از 500 RPM و فاصله کمتر از 6 متر، لرزه‌گیر فنری (نوع 4) و پایه نوع A (ایزولاسیون مستقیم) مناسب است.
- انتخاب از کاتالوگ: با مراجعه به کاتالوگ شرکت Korfund، لرزه‌گیر مدل ASC-13 با تغییر شکل استاتیکی 2.1 اینچ انتخاب می‌شود.
نکات کلیدی در انتخاب و نصب لرزه‌گیر
- بررسی دقیق تجهیزات: اطمینان حاصل کنید که سرعت دوران و وزن تجهیزات به‌درستی مشخص شده‌اند.
- هماهنگی با استانداردهای ASHRAE: استفاده از جداول و دستورالعمل‌های ASHRAE تضمین‌کننده انتخاب صحیح است.
- کیفیت لرزه‌گیر: از محصولات برندهای معتبر با گواهینامه‌های استاندارد استفاده کنید.
- نصب صحیح: نصب نادرست لرزه‌گیر می‌تواند کارایی آن را کاهش دهد. نظارت دقیق بر اجرا ضروری است.
چرا انتخاب نادرست لرزه‌گیر مشکل‌ساز است؟
انتخاب نادرست می‌تواند منجر به انتقال ارتعاشات به سازه یا تجهیزات حساس شود، که باعث آسیب ساختاری یا اختلال در آسایش ساکنان می‌شود.
چه عواملی درصد انتقال را تعیین می‌کنند؟
درصد انتقال به کاربری فضا (مانند بیمارستان، انبار یا مرکز داده) و حساسیت تجهیزات موجود بستگی دارد.
آیا لرزه‌گیرهای فنری برای همه تجهیزات مناسب هستند؟
خیر، نوع لرزه‌گیر باید بر اساس سرعت دوران، نوع تجهیزات و فاصله از زمین انتخاب شود. لرزه‌گیرهای فنری معمولاً برای تجهیزات با سرعت بالا مناسب هستند.
چگونه می‌توان از کاتالوگ مناسب‌ترین لرزه‌گیر را انتخاب کرد؟
با استفاده از تغییر شکل استاتیکی محاسبه‌شده و نوع لرزه‌گیر مشخص‌شده از جدول ASHRAE، مدل مناسب را از کاتالوگ انتخاب کنید.
نتیجه‌گیری
انتخاب لرزه‌گیر مناسب برای تجهیزات تهویه مطبوع نیازمند درک دقیق استانداردها و توجه به عواملی مانند درصد انتقال، سرعت دوران و نوع تجهیزات است. با استفاده از روش‌های استاندارد ASHRAE، می‌توانید ارتعاشات را به‌طور مؤثری ایزوله کرده و از آسیب به سازه یا اختلال در آسایش ساکنان جلوگیری کنید. وب‌سایت بنایار با ارائه محتوای تخصصی در زمینه تأسیسات و مصالح ساختمانی، راهنمایی‌های کاربردی برای انتخاب و نصب لرزه‌گیرها ارائه می‌دهد. برای اطلاعات بیشتر و مشاوره تخصصی، به بنایار مراجعه کنید.